Çölyak Hastalığı Nedir ve Belirtileri Nelerdir?

Çölyak Hastalığı Nedir?

Çölyak, vücut savunma sisteminin glutene karşı gösterdiği hassasiyet olarak tanımlanabilir. İnce bağırsağın iç yapısı, bir havluya benzetilebilir. Havludakine benzer şekilde girintiler ve çıkıntılardan oluşan ince bağırsak yüzeyi, çölyak hastalarında düzleşmeye başlar. Bu da besinlerin emiliminde azalmaya yol açar. Vücut savunma sistemi ise bu durumu sindirim problemleri, şişkinlik, ciltte bozulmalar, halsizlik, adet düzensizlikleri gibi belirtilerle ifade eder.

Çölyak hastalığında gluteni kesmek, bilinen tek tedavi yöntemidir. Ancak gluten diyetini gıdalarla sınırlamak yeterli değildir. Glutensiz diyette besinler kadar kişisel bakım ve kozmetik ürünlerinizin de içeriklerini titizlikle incelemelisiniz. Dudak nemlendiricisi, vücut losyonu, güneş kremi, makyaj malzemeleri, diş macunu, şampuan, saç kremi, sabun gibi günlük bakım ve kozmetik ürünleri de gluten içerikleri kontrol edilerek kullanılmalıdır.

Çölyak Belirtileri Nelerdir?

Çölyak hastalığının klasik belirtileri ishal, kabızlık, hazımsızlık, karın şişkinliği ve gaz gibi sindirime bağlı problemlerdir. Bununla beraber, çölyak hastalığında gözlemlenen klinik tablo çok değişken olabilir. Örneğin hastalık, bazen tiroid yetmezliği, karaciğer yağlanması, kemik erimesi gibi bağırsak dışı organlarda gelişen hasarlar ile kendini gösterebileceği gibi, hiçbir yakınmaya sebep olmadan da sessizce ilerleyebilir.

Çocuklarda; büyüme-gelişme geriliği, ishal, karın ağrısı, kusma, halsizlik ve diş çürükleri, yetişkinlerde ise şişkinlik ve ishal, çölyak hastalığının başlıca özellikleridir. Ancak çölyak hastası olan çocuklarda, kemik ve eklem ağrıları, öğrenme güçlüğü, davranış bozukluğu, ergenlik gecikmesi ve depresyon, yetişkinlerde ise; kansızlık, ciltte kaşıntı ve içi su dolu kabarcıklar gibi geniş bir yelpazeye sahip olan yakınmalara rastlanabilir. Çölyak hastalığının tanı ve tedavisindeki güçlük, hem bulgu yelpazesinin bu kadar geniş olması, hem de görülen bütün bu bulguların hiçbirinin sadece çölyak hastalığına özgü olmamasından kaynaklanmaktadır.

Batı ülkelerinde çölyak hastalığı görülme sıklığının daha yüksek olması nedeniyle, hastalıkla ilgili çok sayıda tıbbi araştırmalar yapılmaktadır. Türk ve ABD’li çölyak hastalarının karşılaştırıldığı bir tıbbi araştırmada, Türk hastalarda öne çıkan bulgular kansızlık ve ishal iken, ABD’li hastaların karın ağrısı, yorgunluk, şişkinlik gibi genel bulgulara sahip olduğu görülmüştür. Elbette Türkiye’de bu tür genel bulgulara sahip kişilerde çölyak hastalığı akla getirilmediğinden araştırılamamış olma olasılığı oldukça fazladır. Zira bu çalışma, toplum taraması niteliğinde olmayıp çölyak hastalığı tanısı konmuş bireyler arasında yapılmıştır.

Çölyak hastalığı ile ilişkili yakınmalar

· Geçmeyen ishal ve kabızlık
· Karında şişkinlik ve gaz hissi
· Gece körlüğü, göz kuruluğu (A vitamini eksikliği ile ilişkili)
· Demir eksikliğine bağlı kansızlık
· Tiroid yetmezliği (otoimmun tiroidit)
· Diş eti yaraları, ağız içinde aftlar
· Diş minesi kaybı
· Diş çürükleri
· Ağız kokusu
· Ağız kuruluğu
· Yemek borusunda iltihap (eozinofilik özofajit)
· Böbrek taşları
· Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
· Prostat enfeksiyonları
· Karaciğer hastalıkları (otoimmun hepatit, karaciğer yağlanması, karaciğer testlerinde bozulma)
· Tip 1 diyabet (insüline bağlı şeker hastalığı)
· Eklem ağrıları
· Skleroderma (ciltte, özellikle el sırtındaki deride kalınlaşma)
· Ciltte kaşıntılı ve içi su dolu kabarıklıklar
· El ve ayakta uyuşukluk
· Vücutta denge kurmakta zorluk
· Şiddetli baş ağrısı, migren
· Çocuklarda raşitizm, erişkinlerde kemik erimesi
· Ergenlik gecikmesi, adet bozuklukları, sık düşük yapmak
· Depresyon, öğrenme güçlüğü, davranış bozukluğu


 

Çölyak Hastaları Ne Yiyebilir?

Çölyak hastasıysanız, diyetinizden gluten içeren gıdaları çıkarmalısınız. Buna karşın marketlerde satılan glutensiz ürünleri diyetinize ekleyebilir, glutensiz doğal sebze ve meyveleri, bakliyatları tüketebilirsiniz. Hastalarda sık rastlanan durumlardan biri de Çölyak ve diyabet hastalıklarının beraber bulunmasıdır. Bu gibi durumlarda hem glutensiz hem de diyabetik diyet uygulanması gerekir. Glutensiz diyet, diyabet diyetini daha da zorlaştıran bir diyet değildir.